Platon - Devlet Kitap İncelemesi

 

 DEVLET-PLATON

Merhabalar , bu hafta Devlet kitabının incelemesi ile karşınızdayız. Felsefenin temel kitaplarından olan Devlet kitabı 2500 yıldır  ideolojilerin  çıkış kaynağı olan bir kitap. Felsefe öğrenmek isteyip de  Devlet kitabını okumamak olmaz .İnceleme biraz uzun gelebilir fakat inanın   Devlet kitabı üzerine kitap dahi yazılabilir . Bunun bilincinde olarak elimden geldiğince Devlet kitabını sizlere tanıtmak istedim.

Devlet kitabı Truman Show gibi filmlere bile  ilham  vermiş. Freud'un oluşturduğu psikanaliz tekniğinin temellerini bile içinde barındıran  bir kitap . Devlet kitabı öyle bir kitap ki 2500 yıldır önderlere ilham vermekte   birçok ideolojinin temelini oluşturmakta . Bu yüzden   Devlet kitabını mutlaka okumanızı  öneririm.
  

  Doğuda ve batıda Müslümanlık ve Hristiyanlıktan önce ( kutsal olmasa da) en önemli kitap Devletmiş

Kitap Sokratesin Savunması gibi diyaloglardan oluşmakta ve yine Sokratesin Savunmasında olduğu gibi  genellikle Sokrates   konuşuyor . Tabi şu gerçeği unutmamak lazım Şu an ki bildiğimiz Sokrates  aslında Platonun bize anlattığı Sokratesdir. Platonun fikirleri doğrultusunda  Sokratesi yorumlaması  mı yoksa Sokratesin gerçek  fikirleri mi olduğunu tam olarak bilemiyoruz. 

Devlet kitabından önce Sokratesin savunmasını okumanızı tavsiye ederim  hem kronolojik sıra açısından hem de  daha basit bir kitap.

 Platon aslında  zengin ve soylu bir ailenin çocuğuydu  Platon ismini ise  ''Omuzları geniş ''  anlamında  olduğundan dolayı  aldığı söylenmekte.

Platonun yaşadığı dönemde Atina  otuzlar tiranlığı yönetimindeydi bu yönetim de zorba bir yönetimdi bu yüzden oligarşiye  karşıdır . Kitapta  birkaç devlet modeli de dahil    olmak üzere bu yönetim biçimlerinin eleştirilerine yer verilmiş.

Devlet kitabının yazılma sebebi Sokrates'in Demokratlar tarafından zehirlenerek öldürülmesidir .  Bu sebeple Platon demokrasiye de karşıdır . Demokratlar tarafından Sokrates öldürülünce Platon  Atina'dan ayrılmış 10-15 yıl Atina'ya uğramamış dünyayı dolaşmıştır. Kırklı  yaşlarında  Atina'ya geri dönmüş ve Akademos adında gençlere eğitim verdiği   kurumu oluşturmuş. Gençlere eğitim vermiş kendi felsefesini oluşturmuş ve İdeal Devlet hayalini  yazıya dökmüştür.

İdeal devlet düzenini   imkansız olarak görünmesinden korkuyor  ve kimsenin bu düşüncülerimize inanmamasından çekiniyor

Devlet  kitabının ne gibi sorulara cevap verdiğini ve ne  konular içerdiğini merak edenler yazının sonunda   kitabın  dizinini ekleyeceğim oradan ulaşabilirsiniz.

Devlet Kitap Yorumum

Açıkçası kitabın çok zevkli  olacağını beklemiyordum.  yanılmamışım  Devlet kitabı beklediğim  gibi çıktı fakat bu kitabın kötü olduğu okunmaz olduğu anlamına gelmiyor tabi ki . Kitap  20-30 sayfalık 10 bölümden aslında 10 kitaptan oluşmakta. Devlet kitabının dili biraz sıkıcı geldi bana   ama bunu  normal karşılıyorum. Sonuçta daha yeni yeni felsefeyi öğrenmeye çalışıyorum . Bu yüzden kitabı  okurken sıkıldığım zamanlar , anlam veremediğim sayfalar , oldu. Devlet kitabını tek okuyuşta anlaşılacak bir kitap olduğunu düşünmüyorum bu yüzden ileride  tekrar okumayı istiyorum.

Bazı sayfalarda sorduğu sorular bana o kadar saçma ve gereksiz geldi ki gerçekten  çok sıkıldım fakat  sabırla okumaya devam ettim . Her ne kadar  genel anlamda sıkıcı olsa da kitabı bitirdiğimde iyi ki okumuş dedim. 

Platon -Devlet Kitap Analizi-Özeti

Platonun İdeal Devlet düzeni 

 Platon'un İdeal devlet anlayışında adalet en başta gelir,

-Devletin başında kesinlikle bir filozof olmalıdır. 
-Devleti yönetenlerin doğruluktan hiçbir zaman  şaşmalarını  sağlanacak
-Devleti yönetenlerin paraya ve rüşvete düşkün olmamaları sağlanacak.
-İdeal Devlet de  müzik eğitiminin eğitimlerin en iyidir diyor insanı yücelttiğini  belirtiyor . Müzikten sonra beden eğitimi gelmekte. daha sonra Felsefe ve bilim gelmekte 
-Matematik ve Geometri için ise şunları söylüyor: Sayı bilimine yatkın olanlar diğer bilimleri daha çabuk kavrar ve bu bilim kadar insana kafa çalıştıran bilim az bulunur .
-Bir komutan ne kadar geometri bilirse o ölçüde ustadır .
-Daha sonra Astronomi biliminin önemine değiniyor.
fakat   diyor ki Sokrates  bunlardan herhangi biri eksik  kalması kabul edilemez .  Beden eğitimine aşırı yüklenen bir insan bilime  ve felsefeye yeterli önemi göstermezse  Ömrünü bilgisizlik ve budalalık içinde geçirir hayatı boyunca kabalığını sürdürür diyor
Önderimiz Atatürk'ün kısaca belirtiği gibi 

''Ben sporcunun zeki çevik ve ahlaklısını severim.''

Platonun ve Sokratesin ideal devlet anlayışında toplum sınıflara ayrılmıştır.  bu sınıflar arasında yükselme ve alçalma olabilmekte 
bu sınıflar 
1-Mayasına Altın katılanlar 
Toplumu yönetmekle görevli sınıf
2-Mayasına Gümüş katılanlar 
Altın sınıfın yardımcıları
3-Mayasına Demir ve tunç katılmışlar 
çiftçi ve diğer işçiler
 dış görünüşüne göre güzel görünen insan Altın sınıfında  olacak ve her sınıf kendi sınıfındaki kişilerle evlenebilecek bu şekilde  bir nevi  kaliteli genleri korumaya çalışma düşüncesi var 
Ayrıca belirtiyor ki   en iyilerinin en fazla , en kötülerinin en az çiftleşmesi sağlanılacak ve  en iyi olan çocuklar yetiştirilecek ve zamanla kötü kalitede  olan bireyler azalacak 
Savaşta veya başka işlerde fayda sağlayıp  başarı gösterenlerden daha çok çocuk yapması sağlanacak.
Kadın 20 yaşından 40 yaşına kadar devlete çocuk verecek , erkek ise 55 yaşına kadar devlete çocuk  yapacak.
savaşta ölenlere altın mayasından  yaratılmış denilecek bir nevi şehitlik makamı bahşedilicek.
Devlet iki insanı evlendirmedikçe   birlikte olmalarına asla müsaade etmeyecek.
mal ve mülk edinmek yasak olacak . Toplumun kargaşa sebebini  mal mülk edinmeye bağlıyorlar.
Bu yüzden altın ve gümüş gibi değerli madenleri sahiplenmekde yasak.
Yurttaşların  yedikleri içtikleri ayrı olmayacak , ortak amaçları olacak ve  hep   birbirlerine destek olacaklar
Devletin sınırları ne çok büyük ne de çok küçük olacak , ideal bir boyut belirlenmeli
herkes kendi işine bakacak   başkalarına  laf etmekle uğraşmayacak (!!)
Kadınlar yalnız çocuk yetiştirmekle görevli pasif bir toplum bireyi olarak  yaşamayacak .Erkeklerde beraber savaşıp erkeklere yardım edecek   toplumda aktif rol alacak
Eğitimlerde kadın erkek birlikte eğitim alacak  jimnastik  müzik felsefe her alanda kadınlarda  boy gösterecek.
Bu konuya değinmek istiyorum. Yıllardır Türk milletinde kadın hep ezilmiş hep  hor görüşmüş 
Atatürk sayesinde Türk kadını hak ettiği yere çıkarılmak istenmiş  hatta dünyada ilk seçme ve seçilme  hakkı verilen kadın milleti olmuştur. Fakat maalesef ki günümüzde  hala  kadınları pasif  arka planda görmek isteyen yobaz bir anlayış  varlığını sürdürmekte 

Rastgele birliktelikler (zina) yasak. Mümkün olduğunca    düğünlü dernekli evlilikler ile toplumda evli kişiler belirtilecek. ve düzen sağlanmış olacak.

Platonun  ve Sokratesin ideal devlet anlayışında anne ve babalık kavramı yok  çocuklar doğar doğmaz ailelerinden alınıp ayrı bir yerde  yetiştirilmesi istenmekte  bu yüzden toplumda  herkes birbirinin akrabası olma ihtimalinden dolayı kimse kimsenin hakkını  yemeyeceğini kimse kimseye zarar vermeyeceğini düşünüyor.
 
Yaşlıların yanında edeple susmak, yaşlılara yer vermek , görünce ayağa kalkmak , ana babaya saygı göstermek , saçını düzenli kesmek  yazılı olmayan kurallar haline gelmesi sağlanacak.
Kitapta o zaman ki tıp ile ilgili bir yer geçmekte ve ilgimi çekti
Hekimler, İçini hastalık bürüyen bir insanı  iyi etmekle uğraşmayacak çünkü zaten o insanın tabiatın ona bahşettiği yaşam  bu kadar olduğu için   o insanı iyileştirmenin ne ona ne topluma bir faydası vardır 
ayrıca  bu insanın  yine kendi gibi hastalıklı  çocuklar dünyaya getireceğinden dolayı  devlete  zararı vardır.

Platon Devlet Kitap Alıntıları

Ölçülü , uysal olana ihtiyarlık dert olmaz . Öyle olmayana ise gençlik de bela olur , ihtiyarlık da . 

Doğruluk herkese borçlu olduğumuz şeyi ödemektir.

Doğruluk ,güçlünün işine gelendir.
 (Bu fikir Sokrates'e karşıt görüş  belirten Thrasymakhos'a ait)

Yalan ,devlet gemisini batıracak bir fırtınadır. 

 İdam hakkında görüş

Ama bunu yapan devlet var. Hiç de iyi yönetilmedikleri  halde, düzeni değiştirmeye kalkan yurtdaşları,ölüm cezasıyla korkuturlar.Buna karşılık bu kötü düzen içinde rahat eden kişileri öveni ,onlara yaranmaya, istediklerini sezinleyip yerine getirmeye çalışanı iyi yurtdaş, büyük devlet adamı sayar, onu şana ,şerefe boğarlar.
.....
Toplumu iyi edeceğiz diye bir sürü kanunlar korlar ,böylece kötülüklere bir son vereceklerini umarlar . Ama Aslında,  hydra'nın  bin başından birini kestiklerini , her kestikleri başın yerine de yeniden ikisinin çıktığını fark edemezler 

Erkek- Kadının Toplumdaki yeri Hakkında 

Erkek cinsi kadın cinsinden şu veya bu sanata, işe yatkınlık bakımından ayrılırsa , şunu erkekler yapsın , bunu  da kadınlar , diyeceğiz. Ama görürsek ki aralarındaki ayrılık sadece kadının doğurması , erkeğin de tohum salmasından başka bir şey  değildir , üstünde durduğumuz konuda kadınla erkeğin ayrılığını hesaba katmayacağız. 

Eğitim Hakkında 

Hür insan hiçbir şeyi köle gibi öğrenmemeli. Bedene zorla yaptırılan şeyin ona bir kötülüğü olmasa bile , kafaya zorla sokulan şey akılda kalmaz.
.... 
Öyleyse mutlu delikanlı,  çocuklara zor kullanmayacaksın. Eğtimin onlar için bir oyun olmasını  sağlayacaksın. böylece onların yaradılıştan neye elverişli olduklarını da daha iyi anlarsın.

Devlet kitabının 7.bölümünde ünlü Mağara Alegorisi  anlatılıyor . bunu anlatmak yerine size  bir video linki ekliyorum merak edenler  ziyaret edebilir  

 (Truman Show filmi bu  mağara alegorisinden esinlendiği bilinmekte)
Mağara Alegorisi videosu  için tıklayınız

Platon - Devlet İndeksi(Dizini)  görmek için tıklayınız.

Diğer Felsefe  kitap incelemelerimiz için tıklayınız.
Bizi Twitter'dan takip etmek için tıklayınız.

Bize destek olmak için olumlu veya olumsuz  tüm görüşlerinizi belirtmenizi rica ediyoruz.

Kitapla ilgili yanlış bir bilgi vermek istemesem de yanlışım varsa belirtmenizi rica ediyorum . Teşekkürler 

Platon-Devlet Sayfa Sayısı : 368

İnceleme ve kitap hakkında  değerli görüşlerinizi yorum olarak görmek isteriz . Sakın yorum yapmayı unutmayın. 
Sağlıcakla kalın 

   ''Tüm Batı Felsefe Tarihi Platon'a düşülen dipnotlardan ibarettir.''
                                                                                        ALFRED WHİTEHEAD

4 Tane Benzer Gönderi Alttadır